Pasy zębate przenoszą obciążenia w sposób kształtowo cierny. Siła obwodowa nie jest przenoszona za pomocą tarcia lecz poprzez pojedyncze następujące po sobie występy kształtowe pasa. Występy są skojarzone z odpowiadającymi im odpowiednio uzębionymi kołami pasowymi.
Rozwiązanie takie zapewnia stałość przełożenia przekładni ponieważ nie występuje tutaj zjawisko poślizgu pasa.
Przekładnie zębate mogą pracować z prędkościami obwodowymi Vmax do 100m/s przy prędkościach obrotowych do 40.000obr/min.
Zakres przenoszonych mocy mieści się w granicach 0,001 do 400kW
Metryczne i calowe pasy zębate wykorzystywane są wszędzie tam gdzie potrzebne jest precyzyjne przeniesienie ruchu oraz momentu obrotowego. Dotyczy to układów regulacji, urządzeń pozycjonujących czy elementów napędowych maszyn sterowanych numerycznie (CNC).
Pasy zębate o podziałkach calowych oraz typu T są pasami mniej precyzyjnymi ze względu na luz pomiędzy pasem a kołem, gdzie przy nawrotach, czyli zmianie obrotów lewo-prawo, może dochodzić do przesunięcia pasa zębatego względem koła. Natomiast ich sporą zaletą jest duża odporność na działanie warunków atmosferycznych, olejów oraz smarów, którą zawdzięczają temu, iż wykonywane są z neoprenu.
W przypadku pasów zębatych typu AT, ATP, HTD, GT czy RPP ząb pasa współpracuje z całym wrębem koła i w wykonaniu „bezluzowym” kół, nie ma możliwości przesunięcia się pasa.
Pasy zębate wymagają mniejszego napięcia wstępnego co nie obciąża w takim stopniu wałów i łożysk przekładni jak w przypadku pasów klinowych i płaskich.
W celu zwiększenia przenoszonej mocy zwiększa się kąt opasania mniejszego koła stosuje się rolkę napinającą.
Zarysy zębów w pasach zębatych
Najpopularniejsze zarysy zębów w pasach zębatych
- Trapezowy
- Okrągły
- Podwójny
- Ewolwentowy
Pasy obustronnie zębate
Rozróżnia się pasy:
- jednostronne,
- dwustronne symetryczne
- dwustronne naprzemianległe
Pasy dwustronne pracują w przekładniach o pięciobieżnym ruchu obrotowym kół pasowych
Budowa pasa zębatego
Pasy zębate wykonywane są z gumy i poliuretanu. Ten drugi materiał wykorzystywany jest głównie przy typach T, AT, ATP.
Jeżeli chodzi o materiały wzmocnienia czyli warstwy nośnej, są to przede wszystkim:
- kord stalowy,
- włókno szklane,
- kevlar, włókna węglowe „Carbon”.
Kord nawinięty spiralnie tworzy tzw. warstwę nośną pasa.
Podziałka pasa zębatego
Podziałką pasa zębatego określamy odległość między środkami zębów wyrażona w mm.
W pasach calowych podziałka wyrażona jest w calach.
Standardowe oznaczenia i podziałki to:
- T2,5 T5, T10
- HTD 3, HTD 5, HTD 8, HTD 14
- AT5, AT10
- GT3, GT5
Widok pasa zębatego od czoła
Materiały, z których wykonywany jest pas zębaty
Najczęściej pasy zębate wykonuje się z:
- Pasy T, AT i calowe – poliuretany
- Pasy HTD, GT – kauczuki (gumy)
Pasy zębate posiadają dobrą odporność na olej, smary i rozpuszczalniki. Są odporne na starzenie i ścieranie. Posiadają niską chłonnością.
Pasy zębate bezkońcowe i z metraża
Pasy bezkońcowe – zamknięte. Wycinane są z rękawa na odpowiedną szerokość
Pasy z metraża – otwarte. Sprzedawane na metry z rolki
Pasy bezkońcowe z poliuretanu możemy połączyć w pas zamknięty o dowolnej długości.
Wykonuje się to na specjalnym urządzeniu.
Pas zgrzewany posiada o 30% mniejszą wytrzymałość w miejscu zgrzewu
